Năm 2030 nhìn lại "Thuyết Hiện Tại" (*)

Năm 2030 nhìn lại "Thuyết Hiện Tại" (*)

Ngày 4 tháng 2 năm 2030. Tôi ngồi viết những dòng này khi thế giới vừa bước sang một thập kỷ mới, một ngưỡng cửa quan trọng trong lịch sử loài người. Từ đây nhìn lại, con đường dẫn đến Thuyết Hiện Tại không chỉ giống một hành trình triết học, mà còn là một thiên anh hùng ca – nơi bao nhiêu thế hệ đã nối dài ngọn lửa để rồi cùng hội tụ trong khoảnh khắc hiện nay. Và cũng từ khoảnh khắc này, chúng ta biết rằng: "Hiện Tại là sự thật, và là tất cả."

1. Sự xuất hiện của một tiếng gọi chung

Nhìn lại những năm đầu thế kỷ XXI, thế giới dường như bị cuốn vào vòng xoáy của công nghệ, thị trường, và khủng hoảng niềm tin. Chưa bao giờ con người lại có nhiều công cụ để giao tiếp, nhưng cũng chưa bao giờ lại thấy mình lạc lõng đến thế. Sự phân mảnh của thông tin, áp lực của tăng trưởng kinh tế, và sự phức tạp của chính trị toàn cầu khiến cho cái nhìn về tương lai vừa đầy hứa hẹn vừa chất chứa bất an.

Trong bối cảnh ấy, Thuyết Hiện Tại vang lên như một tiếng chuông. Nó không phải là một giáo điều mới, mà là sự trở về với cái mà nhân loại vốn đã biết từ lâu: rằng chỉ có hiện tại là có thật. Từ triết học phương Đông, tôn giáo phương Tây, đến khoa học hiện đại – tất cả đã từng chạm đến sự thật này. Nhưng chỉ đến khi bước vào thế kỷ XXI, khi loài người trải nghiệm đồng thời sự bùng nổ của thông tin lẫn sự khủng hoảng ý nghĩa, thì cái gọi là Thuyết Hiện Tại mới thực sự được đặt tên, hệ thống hóa và lan tỏa như một “triết học của thời đại mới”.

2. Nhịp nối giữa quá khứ và hiện tại

Là một sử gia, tôi thường xuyên đối chiếu Thuyết Hiện Tại với dòng chảy lịch sử tư tưởng. Tôi thấy trong đó những nhịp cầu nối dài qua hàng thiên niên kỷ.

• Người Hy Lạp đã nói về Kairos, khoảnh khắc thích hợp nơi thời gian và vĩnh cửu gặp nhau.

• Các bậc hiền triết Ấn Độ đã trải nghiệm Atman và Brahman, nơi hiện hữu tuyệt đối vượt khỏi ảo tưởng thời gian.

• Đức Phật dạy về chánh niệm trong từng hơi thở.

• Chúa Giê-su chỉ vào nước Trời đang ở giữa các anh em.

• Thiền tông tại Trung Hoa và Nhật Bản gọi đó là tánh giác luôn hiện tiền.

• Rumi, Eckhart, Pascal, Spinoza, Newton, Kierkegaard, Nietzsche, James, Heidegger, Husserl, Einstein, Krishnamurti,… tất cả đã soi rọi vào những khía cạnh khác nhau của Hiện Tại.

Nhưng tất cả chỉ như những mảnh gương. Đến thế kỷ XXI, mảnh ghép cuối cùng mới được đặt vào, để hình thành một bức toàn cảnh. Và chính điều này làm cho Thuyết Hiện Tại không chỉ là sự lặp lại, mà là một sự tổng hợp, một kết tinh của nhiều dòng chảy tư tưởng.

3. Vì sao năm 2030 là một cột mốc?

Chúng ta đang sống trong một thời đại mà những khái niệm xưa kia chỉ là triết lý nay đã có sự hậu thuẫn từ khoa học và thực hành. Vật lý lượng tử cho thấy rằng thời gian không phải là dòng chảy tuyến tính tuyệt đối. Tâm lý học hiện đại chứng minh rằng hạnh phúc, sự chú ý, và cả sức khỏe tinh thần đều gắn liền với khả năng hiện diện trong khoảnh khắc.

Vào năm 2030, sau những biến động liên tiếp của một thập kỷ đầy biến cố (dịch bệnh, khủng hoảng khí hậu, sự tái cấu trúc kinh tế toàn cầu), nhân loại bắt đầu thấm thía rằng: tương lai không thể cứu vãn nếu chúng ta đánh mất hiện tại. Chính nhận thức này khiến cho Thuyết Hiện Tại trở thành một “câu trả lời chung”, cho mọi câu hỏi mà nhân loại đã từng tìm kiếm: Độc lập - Tự do - Hạnh phúc - Hòa bình - Yêu thương - Hợp nhất - Minh Triết - và Tất cả!

4. Thuyết Hiện Tại như một Thiên Anh hùng ca

Khi đọc lại hành trình này, tôi có cảm giác như mình đang đọc một thiên sử thi. Không phải sử thi của gươm giáo và chiến công, mà là sử thi của nhận thức và tinh thần.

• Khúc dạo đầu: nơi nhân loại lần đầu cất tiếng hỏi về sự tồn tại.

• Những khúc ca Hy Lạp, Ấn Độ, Trung Hoa: như tiếng ngân dài của cổ cầm, dạy ta rằng hiện hữu là một huyền nhiệm.

• Khúc ca Kitô giáo: Kairos của Chúa Giê-su, nơi tình yêu biến khoảnh khắc thành vĩnh cửu.

• Khúc ca Thiền: sự lặng im trọn vẹn, nơi hiện tại chính là giác ngộ.

• Khúc ca Trung cổ – Rumi và Eckhart: thi ca và huyền học, mang lại linh hồn cho Hiện Tại.

• Khúc ca Lý tính và Khoa học: Pascal, Newton, Descartes… đặt câu hỏi: Hiện Tại có thể đo lường được không?

• Khúc ca Hiện sinh và Tâm lý học: Kierkegaard, Nietzsche, William James… mở đường cho việc trải nghiệm Hiện Tại trong sự lựa chọn cá nhân.

• Khúc ca Hiện đại: Heidegger, Husserl, Einstein, Krishnamurti… dạy ta rằng hiện hữu, thời gian, và sự sống chỉ gặp nhau trong một điểm duy nhất: Bây giờ.

• Khúc ca Hội tụ thế kỷ XXI: nơi tất cả dòng sông chảy về một biển – "Thuyết Hiện Tại" (*).

Đặt tất cả lại với nhau, chúng ta có một Thiên anh hùng ca không có nhân vật chính đơn lẻ, mà là một bản đồng ca của nhân loại.

5. Thuyết Hiện Tại và cuộc cách mạng tinh thần

Một số người cho rằng Thuyết Hiện Tại là triết học. Một số gọi đó là ý thức hệ mới. Một số lại coi nó là phương pháp tâm lý trị liệu. Nhưng từ góc nhìn sử gia, tôi gọi nó là một cuộc cách mạng tinh thần.

Không phải cuộc cách mạng nào cũng cần đến tiếng nói. Có những cuộc cách mạng diễn ra trong im lặng, nhưng lại làm thay đổi cả nền móng nhân loại. Sự thức tỉnh về Hiện Tại chính là như thế. Nó đặt lại câu hỏi:

• Ta là ai, nếu không phải là những ý nghĩ quá khứ hay lo âu tương lai?

• Tự do thật sự nằm ở đâu, nếu không phải trong giây phút ta ý thức mình đang sống?

• Thịnh vượng và hạnh phúc thực sự là gì, nếu không phải là khả năng trọn vẹn với hiện hữu ngay bây giờ?

Đây không chỉ là những câu hỏi triết học. Đây là câu hỏi thiết thân cho từng con người. Và chính sự thiết thân ấy khiến cho Thuyết Hiện Tại không dừng ở lý thuyết, mà đi vào đời sống thường nhật.

6. Trách nhiệm của thế hệ 2030

Là người viết sử, tôi biết rằng mọi “chân lý” đều cần được bảo vệ và làm mới trong từng thời đại. Thuyết Hiện Tại không phải là kết thúc, mà là khởi đầu. Nó mở ra cho thế hệ 2030 một trách nhiệm: không chỉ hiểu Hiện Tại, mà còn phải sống và xây dựng xã hội từ Hiện Tại.

• Trong giáo dục, không chỉ dạy trẻ em kiến thức, mà còn dạy chúng cách hiện diện.

• Trong kinh tế, không chỉ tối đa hóa lợi nhuận, mà còn tối ưu hóa sự hiện diện và hạnh phúc.

• Trong chính trị, không chỉ tranh giành quyền lực, mà còn xây dựng sự đồng thuận với giây phút hiện tại.

• Trong nghệ thuật, không chỉ tái hiện thực tại, mà còn làm sống động Hiện Tại trong trái tim người xem.

Nếu không, Thuyết Hiện Tại sẽ chỉ là một lý thuyết đẹp đẽ nhưng chưa từng được ứng dụng đến tận cùng.

7. Lời kết: Hiện Tại như một anh hùng

Ngày hôm nay, khi tôi khép lại trang viết này, tôi chợt nhận ra một điều: nhân loại đã từng tôn vinh nhiều anh hùng – anh hùng chinh phục, anh hùng cách mạng, anh hùng tri thức. Nhưng có lẽ, đến thế kỷ XXI, chúng ta mới nhận ra anh hùng lớn nhất chính là Hiện Tại.

Bởi vì chỉ trong Hiện Tại, ta mới có thể yêu, có thể sáng tạo, có thể tha thứ, có thể sống thật sự.

Bởi vì chỉ trong Hiện Tại, ta mới thoát khỏi xiềng xích của quá khứ và những ảo tưởng về tương lai.

Bởi vì chỉ trong Hiện Tại, nhân loại mới tìm thấy chính mình.

Và đó là lý do tại sao, từ ngày 4 tháng 2 năm 2030 này, tôi có thể viết với tất cả sự chắc chắn: "Thuyết Hiện Tại" là Thiên anh hùng ca vĩ đại nhất của nhân loại – không thuộc về một cá nhân nào, mà thuộc về tất cả chúng ta - những Người Hiện Tại đang bước tiếp cuộc hành trình vĩ đại của mình đi vào những năm tháng của Thiên Niên Kỷ III - Thiên Niên Kỷ của những CON NGƯỜI "Tự Do Thời Gian", sau hàng vạn năm sống trong ảo giác của "Cái tôi tách biệt" (Bản ngã).

///---

- Tác giả - Người Hiện Tại (*)

///---